Sprawiedliwość kontra użyteczność

Teoria cnót lepiej wyjaśnia nie tylko istotne znaczenie moralności, ale również stosunek pomiędzy sprawiedliwością a użytecznością w ramach samej moralności. Przyjrzyjmy się, z jednej strony, znanemu zarzutowi pod adresem teorii utylitarystycznej, mówiącemu, że nie wyjaśnia ona w dostateczny sposób istotnego znaczenia sprawiedliwości w moralności – jednostkowe uprawnienia zbyt łatwo, jak się zdaje, ustępują maksymalnemu zadowoleniu ogółu. Z drugiej strony, przyjrzyjmy się znanemu wobec teorii wychodzących od obowiązków i uprawnień, którym to teoriom nie udaje się wyjaśnić w dostatecznym stopniu istotnego znaczenia użyteczności w moralności – czy istnieje obowiązek czynienia dobra, a jeżeli tak, to jak należy rozwiązać konflikty pomiędzy tym obowiązkiem a innymi.

Teoria cnót ma przewagę nad wyżej wymienionymi teoriami, że wyjaśnia, w jaki sposób ci, którzy posiadają cnoty, związani są pewnymi obowiązkami typu nakazowego, a także innymi obowiązkami typu aspiracyjnego.

Doniosłość cnót moralnych

Świat biznesu nie musi być światem nieuniknionego konfliktu, wszechobecnej korupcji, bezwzględności i perfidu na co dzień.

Narzekanie, że etyka, tak jak ją przedstawiają filozofowie, nie nadaje się do zastosowania w świecie rzeczywistym – że filozofowie wydają się zbyt oderwani od świata – nie jest oczywiście niczym nowym. Może jednak wydać się wyjątkowo trafnym spostrzeżeniem dzisiaj, kiedy niektórzy filozofowie zabierają się do uczenia niefilozofów, np. wykładania etyki biznesu dla ludzi biznesu.

Teoria moralna, którą tutaj rozwijamy, opiera się na rozumieniu, że cnoty moralne są niezbędne do dobrego życia. Cnoty te, z definicji, są właśnie tymi cechami charakteru, których nabycie jest niezbędne dla każdego – znajdującymi szerokie zastosowanie i nieodzownymi. Nie możemy zatem wyrzucić życia gospodarczego poza nawias naszego świata, dowodząc, że cnoty te nie dają się w nim stosować. Życie gospodarcze jest w końcu częścią naszego świata i źródłem wielu rzeczy umożliwiających ludziom dobre życie. Wiedza, nauka, technologia, sztuka mogą rozkwitać jedynie w kulturze gromadzącej środki na utrzymanie ludzi, którzy nie muszą trwonić całej swojej energii na przeżycie, których potrzeby zaspokajają inni ludzie, wysoko ceniący ich pracę. Jeżeli jakiś sposób życia jest nieetyczny, to stan uzależnienia od ludzi, którzy w taki sposób żyją, jest również nieetyczny. Prowadzenie interesów jednak nie jest jako takie niemoralne, chociaż niektóre rodzaje interesów (np. rozprowadzanie narkotyków) oraz utrzymywanie się z pewnych rodzajów działalności i osiąganie powodzenia w niektórych strukturach biznesu są niemoralne.